Lời bài hát: Đêm Đông
Về xuất xứ của Đêm đông, nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương đã từng chia sẻ: Vào dịp Tết năm 1939 (thời gian này ông đang theo học tại Trường Thăng Long – Hà Nội), vì nhà nghèo không có tiền về quê ăn tết nên ông phải ở lại thủ đô đón cái tết một mình. Ông rất buồn vì đây là lần đầu tiên ông phải ăn Tết xa nhà, một cái tết không người thân, không bạn bè ở bên cạnh. Năm ấy, Hà Nội nơi vào đợt rét lạnh rét hại. Vốn dĩ không có nhiều quần áo để mặc nên có bao nhiêu quần áo ông đều ”nhồi” tất vào người để đỡ lạnh.Theo bản năng, ông cứ thế rời khỏi phòng trọ và tiến về phía Ga hàng cỏ, và thực nhớ ra là mình không có vé tàu, ông đàng trở lại phòng trọ trong sự nhớ nhà da diết. Từ đấy bài hát ”Đêm Đông” ra đời. Dưới sự thể hiện đầy ăn ý của nghệ sĩ Thành Được và Phượng Liên bài hát ”Đêm Đông” đã để lại trong lòng người nghe một ấn tượng khó phai. Đây quả thật là một tác phẩm để đời.
Đêm Đông (Tân Cổ Giao Duyên) – Thành Được, Phượng Liên
Nội dung của bài hát: Đêm Đông
- Đoạn đầu miêu tả quang cảnh hiu quạnh, cô đơn của người lữ khách – tác giả – trong đêm đông.
- Chiều chưa đi màn đêm rơi xuống.
- Đâu đấy buông lững lờ tiếng chuông.
- Đôi cánh chim bâng khuâng rã rời.
- Cùng mây xám về ngang lưng trời.
- Thời gian như ngừng trong tê tái.
- Cây trút lá cuốn theo chiều mây.
- Mưa giăng mắc nhớ nhung, tiêu điều.
- Sương thướt tha bay, ôi đìu hiu!
- Đoạn sau thể hiện cảm xúc và suy nghĩ của tác giả, gồm hai lần điệp khúc.
Đoạn điệp khúc thứ nhất thể hiện niềm thương cảm tới những số phận giống bản thân tác giả trong đêm đông: ca nhi, thi nhân, chinh phu, chinh phụ.
- Đêm đông, xa trông cố hương buồn lòng chinh phu.
- Đêm đông, bên song ngẩn ngơ kìa ai mong chồng.
- Đêm đông, thi nhân lắng nghe tâm hồn tương tư.
- Đêm đông, ca nhi đối gương ôm sầu riêng bóng.
Sau điệp khúc là sáu câu tả về gió được coi là hay nhất:
- Gió nghiêng, chiều say,
- Gió lay ngàn cây,
- Gió nâng thuyền mây.
- Gió reo sầu miên,
- Gió đau niềm riêng,
- Gió than triền miên.
Đoạn điệp khúc và kết thúc bài thể hiện cảm xúc thương chính bản thân mình và ước mong của tác giả trong đêm đông:
- Đêm đông, ôi ta nhớ nhung đường về xa xa.
- Đêm đông, ta mơ giấc mơ gia đình, yêu đương
- Đêm đông, ta lê bước chân phong trần tha phương.
- Có ai thấu tình cô lữ, đêm đông không nhà.