Những lo lắng về “mùa gặt” 2008 của sân khấu nước nhà: Thiếu tính đột phá, thiếu các yếu tố và nhân tố mới ở khâu kịch bản, nếu cứ tiếp tục cũ như thế thì thật đáng băn khoăn cho các đơn vị biểu diễn và công chúng.
Nói về “mùa gieo hạt” 2007 (tại lễ trao giải của Hội vào sáng 22.3), NSND Doãn Hoàng Giang – Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật Hội NSSK VN – phần nào đó tỏ ý lo lắng cho “mùa gặt” 2008 của sân khấu nước nhà.
“Bột” nhão
Lại vẫn tiếp tục không tìm được giải A và thậm chí chỉ có được 1 giải B, còn lại là 6 giải C và 9 giải khuyến khích trong 85 kịch bản (13 kịch nói, 1 chèo, 1 dân ca, 1 xiếc) gửi về hội – đó là lý do khiến NSND Doãn Hoàng Giang cho rằng 2007 tiếp tục là năm “bình lặng của kịch bản văn học, dù có sự bùng phát chất lượng cao ở một số vở diễn”. Trong đó, không ít kịch bản đã cố gắng hướng đến đề tài đương đại với nhiều góc độ khác nhau. Xuất hiện mẫu nhân vật mới là doanh nhân.
Nhưng tiếc rằng mới chỉ dừng lại ở mức độ: “Ca ngợi cá nhân chứ chưa phải là một hình tượng nghệ thuật khái quát” (ông Giang nhận xét). Tương tự, các tệ nạn xã hội: Tham ô, tham nhũng, các vụ trọng án kinh tế, bè phái, maphia… cũng đã được đề cập đến, nhưng còn quá chung chung, gây cảm giác là những chưng cất vụng về từ các bài báo. Bên cạnh đó, các mảng viết quen thuộc như ký ức chiến tranh, các vấn đề hậu chiến… vẫn tiếp tục được khai thác và không đưa ra được cái nhìn mới.
Thành ra, kịch bản khiến giới làm nghề trầm trồ hơn cả trong năm qua lại là một kịch bản đã bị bỏ quên 18 năm trời của tác giả lão thành Hoàng Công Khanh, NSƯT Nguyễn Ngọc Chi, vở Cung phi Điểm Bích(đạo diễn trẻ Hoàng Quỳnh Mai) đã giành giải thưởng cao nhất tại cuộc thi Tài năng trẻ đạo diễn sân khấu 2007 cũng như tại giải thưởng lần này của hội (giải A vở diễn).
Thêm một điều gây “sốc” nữa là trong danh sách tác phẩm đoạt giải lần này, vắng mặt hoàn toàn hai cái tên nặng ký: Nhà hát Kịch VN và NH Tuổi Trẻ, thay vào đó là một sự ghi nhận cởi mở đối với sân khấu tư nhân: Sân khấu 5B Võ Văn Tần (giải A cho vở 270 gram).
Có nên “hồ”?
“Bức tranh sân khấu VN 2007 chắc chắn cũng vẫn bình lặng như vài năm gần đây nếu không có cuộc thi Tài năng trẻ đạo diễn sân khấu toàn quốc” – NSND Doãn Hoàng Giang nhận xét. Dễ hiểu khi giải thưởng Hội NSSKVN 2007 là sự khẳng định lần nữa những thành công đã được ghi nhận tại cuộc thi này với Cung phi Điểm Bích, Trầu cau, 270 gram, Cái lò gạch cũ…
Trong đó, Kim Vân Kiều và Cung phi Điểm Bích là hai hiện tượng trái ngược gây suy nghĩ. Kim Vân Kiều của NH cải lương Trần Hữu Trang được đầu tư 1,6 tỉ đồng và huy động 515 diễn viên, hét giá vé cao không thua gì live show ca nhạc, nhưng cũng chính vì thế mà không dễ diễn thường xuyên. “Đó chỉ như là một cuộc chơi nghề ngắn, ấn tượng, còn tính phổ thông quảng bá rộng thì không phải” – NSND Doãn Hoàng Giang “cho điểm”.
Đó phải chăng là lý do khiến lần này hội phải xếp cho Kim Vân Kiều một chiếu riêng: Giải đặc biệt cho tác phẩm sân khấu cải lương thử nghiệm, trị giá 16 triệu đồng, thay vì là giải A – 18 triệu hay giải B – 15 triệu). Trong khi đó, Cung phi Điểm Bích được đầu tư ở mức khiêm tốn hơn nhiều lại gây hiện tượng “cháy” vé và sáng đèn ròng rã trên đất Bắc, giữa đời sống văn nghệ đầy lựa chọn ồn ã hôm nay.
“Trước nay chúng ta thường băn khoăn về những vở diễn “cúng cụ”, nhưng điều đáng mừng là giờ đây chúng ta đã có được những vở diễn có đời sống thực sự ngay sau khi đoạt giải” – NSƯT Lê Chức – Phó Chủ tịch thường trực hội – nói. Và điều đáng hy vọng hơn cả là đã lấp ló xuất hiện một lớp đạo diễn trẻ kế cận, trong đó có người chỉ mới hơn 20 tuổi, chân ướt chân ráo vào nghề.
2008, theo dự kiến sẽ có một liên hoan sân khấu thể nghiệm toàn quốc và tiếp đó là 2009 với một lịch trình dày đặc các hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc với các loại hình. Tìm kiếm những dấu ấn trẻ, mới, là điều mà 2007 đã ít nhiều làm được bằng Liên hoan đạo diễn trẻ, vậy liệu 2008 có thể gánh tiếp sứ mệnh đó bằng Liên hoan sân khấu thể nghiệm? Và liệu có thể gột được thứ “hồ” gì từ thứ “bột” nhão đã được nhào trong 2007? Băn khoăn lẫn hy vọng!
Thuỷ Lê (Theo laodong.com)
https://web.archive.org/web/20170115092538/https://www.cailuongxua.com/news/148/64/d,detail-traodoi.tpl/
