Hơn 10 năm gắn bó với nhau trên khắp các sân khấu lớn nhỏ, cặp đôi Hùng Cường, Bạch Tuyết gây tiếng vang nhờ tài ca diễn xuất chúng và là tên tuổi ăn khách của đoàn hát cải lương lớn một thời.
Cải lương Việt Nam giai đoạn những năm 1960 – 1970 sản sinh nhiều cặp đào – kép là tượng đài trong lòng người mộ điệu. Bên cạnh những tên tuổi đã quá quen thuộc như Thanh Sang – Thanh Nga, Thành Được – Út Bạch Lan, Minh Vương – Lệ Thủy… Hùng Cường và Bạch Tuyết cũng nổi lên là một cặp tài danh xuất sắc không kém.
Hơn 5 năm diễn chung ở đoàn hát Dạ Lý Hương, tên tuổi của họ bảo chứng cho độ ăn khách của đoàn cải lương nức tiếng một thời. Rồi sau đó tách đoàn thành lập gánh hát riêng mang tên Bạch Tuyết Hùng Cường, tuy nhiên lại chia tay vài năm vì cải lương thoái trào.
Hùng Cường và Bạch Tuyết thời trẻ
“Cải lương Chi Bảo” Bạch Tuyết
Trước khi về đoàn Dạ Lý Hương và bắt cặp cùng Hùng Cường, nghệ sĩ Bạch Tuyết đã có “số má” trong làng sân khấu miền Nam.
Đầu những năm 1960, Bạch Tuyết dần nổi lên với chất giọng thổ pha kim, vừa đầy đặn vừa ngân vang. Bà nhanh chóng có vai đào chính đầu tiên – cô lái đò Lệ Chi trong vở cải lương Lá thắm chỉ hồng của đoàn hát Kiên Giang. Với lối diễn xuất điêu luyện và sự nhanh nhạy, tinh tế trong cách nắm bắt tâm lý nhân vật, Bạch Tuyết được danh ca Út Trà Ôn mời về đoàn Thống nhất ngay sau đó
Chỉ sau vài năm đi hát, Bạch Tuyết được trao tặng giải Thanh Tâm – một chứng nhận cao quý dành cho các tài năng ca cổ – ở hạng mục Diễn viên triển vọng. Năm 1964, bà tham gia vào đoàn Dạ Lý Hương – một trong những đoàn hát lớn nhất ở Sài Gòn thời điểm đó. Lúc này, Bạch Tuyết là ngôi sao mới nổi.
Hùng Cường – nam nghệ sĩ đa tài bậc nhất
Về phía Hùng Cường, xuất phát điểm của ông trong làng cải lương khác với đa số nghệ sĩ thời bấy giờ. Giữa những năm 1950, ông đã là giọng ca tân nhạc được ưa chuộng hàng đầu. Một loạt đĩa nhạc của Hùng Cường thời kỳ này như Đường xưa lối cũ, Ông lái đò, Sơn nữ ca, Vọng ngày xanh… đạt lượng tiêu thụ kỷ lục. Năm 1959, ông đến với cổ nhạc.
Nơi đầu tiên nhận ông là đoàn Ngọc Kiều. Sự sang ngang này gây ngỡ ngàng trong giới mộ điệu Sài Gòn thuở ấy. Bởi dẫu nổi tiếng về tân nhạc nhưng xét về cải lương, Hùng Cường cũng chỉ là tay ngang.
Đa số nghệ sĩ thuở ấy khi bước vào nghề hát đòi hỏi ít nhất vài năm rèn luyện, tiến từng bước một từ vai nhỏ đến vai lớn. Tuy nhiên, Hùng Cường lại khác. Mới về đoàn, ông đã được giao đóng kép chính vở Tuyết phủ chiều đông (SG: Bạch Yến Lan). Với nền tảng thanh nhạc vững chắc cùng chất giọng nam cao trời phú, ông chỉ cần khổ luyện ngày đêm cho vai diễn đầu tay.
Theo báo giới đương thời, ngày công diễn vở Tuyết phủ chiều đông ở Mỹ Tho, rạp Viễn Trường chật kín khán giả không còn lấy một chỗ trống, khán giả chen nhau đứng trong lẫn ngoài rạp, cảnh tượng vô cùng náo nhiệt. Từ đây, Hùng Cường nghiễm nhiên trở thành ngôi sao ăn khách trên bầu trời cải lương.
Một bìa đĩa nhạc của Hùng Cường
“Cơn sóng thần” Hùng Cường Bạch Tuyết được hình thành như thế nào?
Hùng Cường về đoàn Dạ Lý Hương muộn hơn 2 năm so với Bạch Tuyết. Chia sẻ với cailuongxua.com, Bạch Tuyết nhớ lại thuở mới về đoàn, bà chỉ có vài năm thâm niên ca cải lương. Nhưng khi Hùng Cường tham gia, ông đã là một ngôi sao lớn trong lĩnh vực tân nhạc.
Khi biết sẽ ghép cặp cùng với Hùng Cường, Bạch Tuyết có chút lo lắng. May mắn thay, nhiều soạn giả của đoàn bấy giờ – đặc biệt là cặp đôi Hoa Phượng, Hà Triều, đã viết những tác phẩm “đo ni đóng giày” cho Hùng Cường Bạch Tuyết. Do vậy, đôi song ca như hổ chắp thêm cánh, nhanh chóng nổi danh và được báo giới thời bấy giờ ví như cặp đôi “sóng thần” của làng cải lương.
>> Bạch Tuyết xúc động chia sẻ về kỷ niệm với cố nghệ sĩ Hùng Cường
Tại sao lại có tên gọi “Cơn sóng thần” hay “cặp đôi sóng thần”?
Chia sẻ về biệt danh “cơn sóng thần” của cặp đôi Hùng Cường Bạch Tuyết thời ấy, bà Hồng Dung (phó Chủ tịch Hội sân khấu TP Hồ Chí Minh) cho biết: Ngoài độ ăn khách và sức hút riêng, thành công của hai nghệ sĩ còn mang tính chất thời điểm.
Hùng Cường Bạch Tuyết kết hợp với nhau đúng lúc đoàn hát Dạ Lý Hương chuyển mình sang một hướng đề tài mới. Đoàn khai thác các khía cạnh của xã hội đương đại. Những vở tuồng mới đi sâu vào tâm lý của thanh niên trong phong trào Hippy (tên gọi một lối sống của giới trẻ Mỹ rộ lên trong những năm 1960, từng lan rộng ra nhiều quốc gia), chuyện đời của những cô gái phục vụ quán bar… tất cả những thứ mới mẻ đó được khán giả đón nhận tích cực.
Cải lương xã hội lên ngôi, dần đẩy lùi các thể loại trước đó như dã sử, kiếm hiệp vào dĩ vãng. Các dạng tuồng này hợp với cách diễn hiện đại mới mẻ của Hùng Cường Bạch Tuyết, từ đó giúp đoàn Dạ Lý Hương đánh bại nhiều đoàn hát khác để trở thành điểm diễn ăn khách số 1 ở Sài Gòn thời điểm bấy giờ.
Đoàn kịch Hùng Cường – Bạch Tuyết ra đời và sự thoái trào của cải lương
Sự gắn bó của cặp đôi nghệ sĩ sau đó còn trở nên sâu sắc hơn. Năm 1971, họ tách riêng và thành lập đoàn hát lấy tên Bạch Tuyết – Hùng Cường. Từ đây, một loạt những vở diễn kinh điển đã ra đời như Trăng thề vườn thúy, Cung thương sầu nguyệt hạ, Má hồng phận bạc… đưa tên tuổi đoàn hát trở thành một trong số ít những gánh hiếm hoi cuốn hút khán giả đến với cải lương vào đầu thập niên 1970.
Sau đó vài năm, do sự ảnh hưởng của làn sóng văn hóa nước ngoài: phim ảnh Mỹ, Hong Kong, cải lương bắt đầu thoái trào. Giữa bối cảnh ảm đạm của làng sân khấu đương thời, gánh hát Bạch Tuyết – Hùng Cường không trụ nổi, đành giải tán. Đầu những năm 1980, Hùng Cường sang Mỹ định cư.
Vở cải lương Trăng Thề Vườn Thúy – Bạch Tuyết, Phượng Liên, Thanh Sang
Tuy không hát chung hơn 50 năm như cặp đôi Minh Vương – Lệ Thủy, nhưng với khoảng một thập niên song ca, Bạch Tuyết và Hùng Cường đã trở thành hình tượng mẫu mực cho thế hệ nghệ sĩ cải lương sau này như Tài Linh – Vũ Linh, Ngọc Huyền – Kim Tử Long… hướng đến.
NSUT Kim Tử Long chia sẻ: “Thế hệ tôi chỉ còn được nghe và học hỏi họ qua những băng cassette. Theo dõi họ từ trẻ, nghe không biết bao nhiêu vở họ hát chung, tôi cảm tưởng hai nghệ sĩ này sinh ra là để cho nhau. Nhờ anh Hùng Cường, tôi học được tính kỹ lưỡng, cầu toàn khi song ca. Đó là yếu tố quyết định để tạo nên các vở diễn hay”
Bạch Tuyết nói gì về Hùng Cường?
Bạch Tuyết tiết lộ một sự thật, rằng trong cuộc đời bà, Hùng Cường là một trong những đồng nghiệp có sức ảnh hưởng lớn nhất. Trong quá trình diễn chung, hát chung, bà học được ở Hùng Cường nhiều điều, đặc biệt là sự thận trọng, chỉn chu trong từng động tác, cử chỉ khi diễn. Chẳng hạn, nếu vở diễn có cảnh nam chính mặc sơ mi trắng, ông sẽ đặt may một lúc 5 chiếc để thay phiên mặc phòng khi hư hỏng.
https://www.youtube.com/watch?v=eVMKYX3V7CA
Bà ấn tượng mãi một lần thấy Hùng Cường cầm một cuốn sổ tay, ghi lại từng biểu cảm, cách diễn để phối hợp ăn ý với bà. Ông viết chi tiết lắm: Chỗ này nắm hờ tay Bạch Tuyết, cảnh kia vắt chiếc khăn lên vai bà, khi đứng đối diện bạn diễn thì chỉ nhìn trán, không nhìn mắt….
Ở hai người luôn có sự học hỏi qua lại. Khi học một vở tuồng mới, ông thường nhờ Bạch Tuyết ca thử vài câu để ông nắm bắt. Ngược lại, ở những đoạn tân nhạc, Hùng Cường chỉ rõ đàn em cần ngân nga, nhả chữ ra sao. Lúc đó, bà đã hiểu rõ, chính sự toàn tâm, toàn ý cho nghề đã giúp người bạn diễn đạt được những thành công toàn vẹn ở bất kỳ lĩnh vực nào ông tham gia và trở thành tượng đài trong lòng khán giả.
Đến nay, sự ra đi của Hùng Cường khiến Bạch Tuyết vẫn hoài tiếc thương cho một người bà luôn xem là tài năng ngoại hạng. Nhớ lại, năm 1979, bà được mời biểu diễn vở Thái hậu Dương Vân Nga tại Nhà hát Trần Hữu Trang. Sau đêm diễn, trở về nhà, lúc đó khoảng hai giờ sáng, bà bất ngờ nhận được cuộc gọi của Hùng Cường. Qua điện thoại, bà thấy ông khóc, tiếng khóc nghe nức nở như một đứa con nít bị mẹ đánh đòn. Hùng Cường khen bà đẹp, thần thái và quyền uy khi hóa thân vào nhân vật thái hậu. Rồi ông tiếc nuối vì không còn đứng chung sân khấu với người đồng nghiệp thân tình một thời.
Đó cũng là cuộc gọi Hùng Cường nói lời giã biệt Bạch Tuyết trước khi sang Mỹ định cư. Thế rồi, họ mất thông tin của nhau cho đến năm 1996, khi Bạch Tuyết biết tin Hùng Cường qua đời tại Mỹ ở tuổi 60.
Bạch Tuyết thăm mộ Hùng Cường
“Tôi vẫn chưa nguôi ngoai khi nhớ về cuộc gọi ấy, bởi sau đó chúng tôi không còn nói được nhau lời nào. Đời tôi luôn vinh hạnh khi được là bạn diễn của anh trong nhiều năm. Thỉnh thoảng, tôi vẫn nhớ về anh một tài năng lớn, nhân cách lớn của nền cải lương 100 năm. Ở một nơi nào đó, tôi mong anh sẽ thanh thản” – Bạch Tuyết rơm rớm nước mắt
